نظریه آشوب در علوم سیاسی؛ مطالعه موردی: ایران بین سالهای 1391-1376

بحران، حوادث شگفتی ساز، تغییرات ناگهانی و سریع، ابهامات و خارج شدن همه چیز از کنترل در جهان ما ویژگی سیستم های پیچیده است. سیستم های انسانی و رخدادهای اجتماعی، سیاسی، همچون سیستم های پویا و غیرخطی، سازواره ها و تشکیلات بغرنج، نوعی سیستم های دارای اوصاف حیاتی می باشند که خصلت پیچیده بودگی را دارا هستند. رویدادهای غافلگیرکننده 15 سال اخیر سیاست ایران، یادآور این گونه سیستم های پیچیده است. در این پژوهش این سوال مطرح شده است که پیچیدگی و حضور قدرتمند عنصر غافلگیری در وقوع حوادث و خلاف انتظار بودن نتایج آنها در جامعه سیاسی ایران بین سال های 1376 تا 1391 را چگونه می توان تحلیل کرد ؟ فرضیه ای که به آزمون گذاشته می شود این است که سیاست ایران دارای خصلت هایی مانند رخدادهای غافلگیر کننده مداوم، ائتلاف های گذرا و ناپایدار، انشعاب پی در پی گروه های سیاسی و عوض شدن خط مشی ها، سیستمی آشوبناک می باشد و از این رو مفاهیم بنیادی نظریه آشوب نظیر اثرپروانه ای، خودسازماندهی، خودهمانندی و جاذبه های غریب می تواند قدرت توضیح دهندگی مناسبی درباب تحولات ایران داشته باشد. برای تحلیل این رخدادها پس از کلیات پژوهش در فصل اول، در فصل دوم به بیان نظریه های پیچیدگی و آشوب، و مفاهیم آن همچون خودهمانندی، خودسازماندهی، خودترمیمی، جاذبه های غریب، اثر پروانه ای و کنترل توزیع شده پرداخته می شود. در فصل سوم پارامترهای موثر بر آشوبناکی و پیچیده بودن جامعه سیاسی ایران، بررسی شده و به این پرسش پاسخ داده می شود که چرا رویدادهای سیاسی در ایران باعث غافلگیری می شود. در فصل چهارم با اشاره به خصلت خودسازماندهی سیستم های پیچیده موضوع توسعه در ایران طرح شده و چنین استدلال شده است که توسعه می تواند به صورت خودسازمان یافته ای و از راه انطباق با محیط تحقق یابد. در فصل پنجم با اشاره به خودترمیمی سیستم های پیچیده استدلال شده که جامعه ایران بدون دخالت عوامل بیرونی و با مکانیزم خودترمیمی می تواند بحران های هویتی را برطرف نماید. در فصل ششم با تشریح آشوب های سال 1388 ایران، استدلال شده به دلیل اینکه پارامترهای موثر بر این شورش ها، تنها منحصر به بخشی از جامعه بود نتوانست موفق شود. این نظریه و مفاهیم آن قدرت توضیح دهندگی و تحلیل رخدادهای سیاسی و مباحثی همچون توسعه، هویت و کنش های جمعی را دارد.